Hüseyin YAVUZ
Eğitimci
Hayat her zaman aynı değildir. Bazen kolaylık bazen güçlük kardeş gibi ayrılmaz parça olarak karşımıza çıkar. Dünyanın düzeyi gibi zirve, düzlük, yamaç ,iniş hep birbirine bitişiktir. Çocuklarımızı bunun bilinci ile yetiştirmeliyiz.
Hayatta güçlüklere hazır olan daha güzel yol alır. Rabbimiz “Muhakkak güçlükle beraber kolaylık vardır. Gerçekten (yine) o (geçen) güçlükle beraber bir kolaylık (daha) vardır. O halde (bir iş ve ibadeti bitirip) boş kaldığın zaman, hemen ( başka bir işe /ibadete)koyul. Ve (her işinde) ancak Rabbine rağbet et.(O’na sarıl O’ndan iste). (İnşirah Suresi 5-8) buyurmaktadır. Onun için bizler hayatın bizim için sürpriz olan akışına hazırlıklı olmalıyız. Yavrularımızı buna hazırlamalıyız. Yanında yardımcı bulamadığı zamanda problemlerini çözmesini bilmelidir. Yaptıkları yanlışlara “bu yanlış”,”ne biçim yaptın?”,” ne becerirsin ? “ yerine “Şuraya kadar güzel ama şurası farklı olabilir miydi?” diyerek düşünmesi, yollar üretmesi öğretilmelidir. Doğruyu düşünme fırsatı verilmelidir.
Çocukların sorunlarını çözme yerine kendi kendilerine sorunlarını çözme ve baş etme yeteneği kazanmaları sağlanmalıdır. Karşısına çıkan duvara çaresizim diye ağlama yerine tırmanabileceği, etrafını dolaşmakla bir geçiş yolu bulunabileceği öğretilmelidir. Anneler babalar yavrularına merhamet gereği yardım ettiğinde, onlara zarar verdiğini unutmamalıdır. Çünkü bazen hayatta merhametsizlerle çok karşılaşırız. İşte o zaman çocuk kendini koruyamaz oluyor. Onların paranın nasıl kazanıldığını idrak etmeleri için bilinçli şekilde görev yüklenmelidir. Çocuklara olgunlaştıracak olan sorumlulukları yüklenmelidir. Bugün yavrularına acıyan ve işlerini kendisi yüklenen ebeveynin yavruları yarın acınacak duruma düşebilir. Bunun için hata yapmalarını göze almalıyız. Peygamberlerin hayatına baktığımızda Allah onları peygamberlik öncesi nasıl olgunlaştırdığını görürüz. Adem (as)’ın Cennetteki ve dünyadaki yaşantısı, geçirdiği sınavlar, Musa (as)’ın Firavun’un yanında ve ondan uzaklaştığı zamandaki hayatı, Yusuf (as.)’ın çocukluk ve gençlik dönemindeki çileler hep Onlar’ı peygamberliğe hazırlanma safhalarıdır. Hz. Muhammed (sav)’in hayatı 40 yaşına kadar olan döneme bakalım babasız doğdu, annesini, dedesini, amcasını çocukluk çağında kaybetti kendi ayakları üzerinde durması öğretildi. Rüyalarla olgunlaştı. Hâlbuki O Allah’ın en sevgilisi, bizim ebeveyn olarak sevgimiz onun yanında kıyaslanamayacak kadar bir hiç. Sonrasını kazanması için halin feda edilmesi gerekir. Bugün okullarda problemli öğrencilerin birçoğu sorumluluk bilinci ile yetişmemiştir. Başarılı olanlar güçlerinin ve zamanlarının yüzde 80’ini iyi olduklarını düşündükleri yöne harcarlar. Bu o kişiye başarı olarak dönmektedir.
Genelde çocuklarımızda yaş gruplarına göre aşağıdaki korku ve becerememe duyguları oluşmaktadır.
• 5-10 aylık bebekler ayrım yapar, korku bu dönemde ortaya çıkar.Anne kucağı ve sıcaklığı arar; korumasızdır.
• 12-18 aylık bebeklerde stres algılanır.Yürümede ,yemede kendisi yapma inadı olsa da aslında anneyi arar.Yavaş yavaş kendi işini görme alışkanlığı kazanması sağlanmalı dır.Kendisinin yemesine izin vermelidir.Yürümesi için güven kazandırılmalıdır.
• 2-5 yaşları arasında çocuklarda farklı korkular görülür. Hayali yaratıklar, köpek, karanlık, şimşek, hırsız vb. Elbisesini kendi toplaması, oyuncaklarını kullanmaları, odasını düzenli tutması alışkanlığı kazandırılmalıdır.Kalem tutabileceği ,bazı görevlerinin olduğu bilinci verilmeli anne yardımı ile alışkanlık kazandırılmalıdır. Kendisi oyuncakları ile beceri kazanmalıdır.
• 4-6 yaş arasında yaygın olarak okula gitme, karanlık, yükseklik, asansörde kalma, kaybolma korkusu ve hayvanlardan korkma görülebilir. Düzenli olma bilinci ve anne kontrolünde görevler verilmelidir.
• 6-11 yaş arasındaki çocuklar yaygın olarak doktordan, dişçiden ve hırsızdan korkabilirler. Bu yaşlarda yaralanma, okula ilişkin olaylar ve sosyal ilişkileri içeren korku türleri de yer alır. Bunu üstesinden gelebileceği duygusu verilmeli ama korkuları ve zorlukları küçümsenmeden konuşulmalıdır.
• 12 yaş ve üzeri çocuklarda sosyal ilişkiler ve okulla ilgili korkular devam eder. Test olma, alay edilme veya reddedilme, utanmaya ilişkin korkular görülebilir. Bunun getirdiği zorluklara karşı koymada yardım edilmeli ama onunda çabası istenmelidir. Alış veriş yapmasını öğrenmelidir.
Aileler Bu Konuda Neler Yapabilirler ?
Anne babanın çocuğa sorumluluk yüklerken yapabilecek birçok davranış olabilir. Çocuğun durumuna göre yapabileceklerimizin bazıları şöyle sıralanabilir:
• Anne-babalar çocukların korkuları ve yaptığı işler yok saymamalı, asla küçümsememeli ve alay etmemelidirler.
• Çocuğa sabırlı davranmalı ve zaman tanınmalıdır.
• Aşırı koruyucu bir tutum ile çocuğu tembel hale getirmemelidir.
• Çocuğa “Aman düşersin!”, “Sen tek başına karşıya geçemezsin”,”beceremezsin “ vb. sözlerle iş yapmasına engel olunmamalıdır.
• Yardımcı olacağı hatırlatılmalıdır.
• Çocuğun başarılı arkadaş grubuna girmesine ve öz güven duygusunu geliştirmesine yardımcı olunmalıdır.
• Çocukların fikrini söylemesine müsaade edilmeli, konuşmaya hazır olduğu zaman onunla açıkça konuşulmalıdır.
• Çocuk yapacağı işlere küçük yaştan bıktırmadan emir etmeden alıştırılmalıdır.
• Çocukta verilen görevleri yapmama nedenleri araştırılmalı ve bu nedenler ortadan kaldırılmalıdır.
• Başkaları ile kıyaslama yapmadan ,birlikte oyun kurarak,ödüllendirerek yapması istenmelidir.
• Yaptığı işler karşılığında teşekkür ederek ,bu işi yapabileceği duygusunu tattırarak,lüften rica ederim gibi sihirli sözcükleri kullanarak kendi işlerini görmesini alıştırmalıyız.
Dünyayı bir oyun oynaş olarak bilen Şuurlu Müslüman dünyanın kendisini oyalamasına aldanmaz ve fırsat ta vermez. Dünya kendi ile dalga geçemez o dünya ile dalgasını geçer ve Ahretini seçer. Çilelerin bir sınav gereği olduğu bilinci ile Rabb’isine sığınır. Takati nispetinde mücadeleden,cihaddan ve ibadetten vaz geçmemek müminin görevidir.Bu görev bilincinde olanlara selam olsun.
*Milli Şuur Dergisi 18. Sayıdaki yazısı